Чӑваш Енри пӗр кафе директорне штраф тӳлеттернӗ. Пысӑках мар — 500 тенкӗлех. Мӗншӗн?
ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Комсомольски районӗнчи пӗр кафе ӗҫченӗ кӑҫалхи ака уйӑхӗнчен пуҫласа чӳкчен клиентсен даннӑйӗсене ҫырса пынӑ: хушаматне, ятне, ашшӗн ятне, поспорт серийӗпе номерне, ӑҫта пурӑннине, телефон номерне, урапин номерне… Кафене апатланма килнӗ пур ҫынӑнне те ҫырса пыман вӑл. Хӑшӗ апатланушӑн 5 пин тенкӗлӗххипе тӳленӗ — ҫавсене ҫеҫ.
Ҫавӑншӑн явап тытма тивнӗ те ӗнтӗ кафе директорӗн. Хӑй ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӑл суя ҫынсем суя 5 пин тенкӗлӗххине парса хӑварасран хӑранӑ-мӗн.
Иртнӗ шӑматкун тӗп хулари пиллӗкмӗш гимназире республикӑри 10–11-мӗш классенче вӗренекен икҫӗр ача пуҫтарӑнчӗ. Вӗсем пурте район шайӗнче иртнӗ «Эпӗ — Раҫҫей гражданинӗ» конкурсра мала тухма пултарнӑ.
Комсомольски районӗнчен килнӗ ушкӑн пилӗк ачаран тӑрать. Комсомольски иккӗмӗш, Нӗркеҫ, Хирти Мӑнтӑр вӑтам шкулӗсенчи вӗренекенсем хушшинче Асанкасси вӑтам шкулӗнчи икӗ вӗренекен — Аня Прокопьева тата Наталья Храмова пулчӗҫ.
Хутшӑнакансене пысӑк программа кӗтрӗ пулин те, чи кирли — вӗсем конкурсӑн ҫитес тапхӑрне хутшӑнасси. Паллах, ыйтусем ҫӑмӑлах мар, вӗсенчен ытларах пайӗ суйлавпа ҫыхӑннӑ. Тестра пурӗ ҫӗр ыйту. Кашнинех, паллах, тӗрӗс хуравсем ытларах тупса мала тухас килет.
Конкурс пӗтӗмлетӗвӗсем ҫитес вӑхӑтра паллӑ пулӗҫ.
Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче паллӑ чӑваш ҫыравҫи, пурте пӗлекен «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» роман тата ытти хайлав авторӗ Куҫма Турхан ҫуралнӑранпа пӗр ӗмӗр ҫитрӗ. Ҫав ятпа ыран Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Сӗм авал пулнине чӗртекен» ятпа литертаура каҫӗ иртӗ.
Куҫма Турхана эпӗ ҫыравҫӑ пек кӑна паллаштартӑм та, анчах вӑл калем ӑсти кӑна пулман. Вӑл — куҫаруҫӑ та. К. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премине те, кам та кам пулӗ те, анчах вӑл тивӗҫлипех тивӗҫнӗ (тавталогие юри усӑ курнине вулакан ӑнланчӗ-тӗр).
Историлле проза ӑстин паллӑ хайлавӗсем шутӗнче «Йӑмраллӑ ял», «Кӗтне хӗрринче» тата ыттисене кӗртме пулать.
Хӑйсен ентешне каҫалсем асра тытса уяв каҫе йӗркелес тенӗ. Ҫав шутра вӑл тӑрӑхри ентешлӗхе те палӑртмалла.
Литература каҫӗ 15 сехетре пуҫланӗ.
Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш наци конгресӗн лару залӗнче ентешлӗхсен пуҫлӑхӗсем канашлӑва пухӑннӑ. Ӑна Канашӑн ертӳҫи Александр Капитонов ертсе пынӑ.
Унта Александр Капитонова Каҫалсен ентешлӗхӗн ертӳҫинчен хӑтарнӑ. Ку саккунпа килӗшӳллӗн. Ара, пилӗк ҫул иртнӗ-ҫке-ха. Ун вырӑнне Валери Туркая лартнӑ.
Александр Капитонов унсӑр пуҫне ентешлӗхсен канашлӑвӗн ертӳҫин вырӑнне те йышӑннӑ. Ларура вӑл хӑйӗн вырӑнне урӑххине суйлама ыйтнӑ. Кунта та унӑн срокӗ тухнӑ иккен. Ҫапла район ентешлӗхӗсен пуҫлӑхӗсем Канаш ертӳҫине ҫӗнӗ ҫынна суйланӑ. Уҫӑ сасӑлав ирттерсе чи мала Куславкка район ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Зорин ҫӗнтернӗ. Вӑл ку тивӗҫе икӗ ҫул пурнӑҫлӗ. Унӑн ҫумӗсем Андрей Кузнецов (Сӗнтӗрвӑрри районӗн ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ) тата Владимир Семенов (Патӑрьел районӗн ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ) пулӗҫ.
Ентешлӗх ертӳҫисем ҫавӑн пекех Шупашкар хула пуҫлӑхӗпе Леонид Черкессовпа тӗл пулса «Чӑваш елккине» мӗнле ирттермелли пирки калаҫнӑ.
Чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче паллӑ мар ҫынсем Комсомольски районӗнчи Явӑш шкулне чӳречерен кӗрсе класран 10 компьютер, икӗ проектор, принтер тата ытти тӗрлӗ оргтехника вӑрланӑ. Пӗтӗмпе — 200 пин тенкӗлӗх.
Ку ӗҫе пуҫиле шырав ӗҫченӗсем тӗпчеме тытӑннӑ. Вӗсем кӳршӗ ялта пурӑнакан 5 ҫамрӑк ку ӗҫе хутшӑнма пултарнине пӗлнӗ. Вӗсем Явӑш шкулӗнчен нумаях пулмасть вӗренсе тухнӑ.
Ҫак ҫамрӑксене йӗрлеме пуҫланӑ. Вӗсем вӑрланӑ япаласен пӗр пайне ӑҫта вырнаҫтарма палӑртнине пакунлисем пӗлнӗ. Вӗсенчен пӗри унччен те явап тытса курнӑ-мӗн. Унӑн урапине Канашра тытса чарнӑ. Вӑрланӑ япаласен пӗр пайне салонра тупнӑ. Ыттисене вӗсем хӑйсен ялӗ ҫывӑхӗнчи уйра пытарнӑ.
Вӑрланӑ япаласене шкула тавӑрӗҫ. Ҫамрӑксене вара тытса чарнӑ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Шӑматкун, чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкар хулинчи Трактор тӑвакансен культура керменӗнче шкул ачисемпе вӗрентекенсен «Шкул шӑпчӑкӗ» республика конкурсӗ иртнӗ. Конкурса йӗркелекенсем шутӗнче Чӑваш наци конгресӗпе Чӑваш Республикинчи учительсен ассоциацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗ те пулнӑ.
Чӑваш халӑх юррисене юрлакансен ӑмӑртӑвне Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Куславкка, Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Комсомольски, Муркаш, Елчӗк районӗсенчен, Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар тата шкул Ҫӗpпӳ хулисенчен ачасен 11 фольклор ушкӑнӗ, 28 солист, учительсен 6 фольклор ушкӑнӗпе 9 солист хутшӑннӑ.
Солистсемпе фольклор ушкӑнӗсем чӑваш халӑхӗн хӑна, салтак, вӑйӑ, ӗҫ, лирика юррисене шӑрантарнӑ. Уяв каҫӗнче сюжетлӑ вӑйӑсемпе юрӑсем, такмаксемпе ташӑсем пӗp-пӗринпе ылмашса пынӑ.
Комсомольски районӗнче те халӗ ҫынсем кулленех сывлӑхне ҫирӗплетме пултараҫҫӗ. Нумаях пулмасть унта тренажерсем лартнӑ.
Вӗсене Комсомольскинчи урама вырнаҫтарнӑ. Тренажерсене спонсор пуҫарӑвӗпе тата пулӑшнипе лартнӑ. Вӗсем – центртах, 1-мӗш шкулпа ҫумӑн вырнаҫнӑ паркра.
Район администрацийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, тренажерсем ахаль ҫынсем валли. Вӗсене ятарласа сусӑрсен кӳми валли ҫирӗплтенӗ те. Тренажерсене мышцӑсене вӑйлатас тӗллевпе мар, юн ҫаврӑнӑшне лайӑхлатас тӗллевпе лартнӑ.
Хатӗр-хӗтӗре Romana савутра туса кӑларнӑ. Унта хатӗрленӗ тренажерсемпе Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта темиҫе ҫул усӑ кураҫҫӗ ӗнтӗ.
Комсомольски район прокуратури граждансене тӳлевсӗр медицина пулӑшӑвӗ парас енӗпе патшалӑх программисен гарантийӗсем епле пурнӑҫланнине пӗлтерсе тӑрассине тата сывлӑх сыхлавӗнче саккуна пӑхӑннине тӗрӗсленӗ.
Прокурорсем пӗтӗмӗшле практика офисӗнче тӳлевсӗр медицина пулӑшӑвӗ кӳрекен программӑсем пирки пӗлтерекен информаци ҫуккине тупса палӑртнӑ. «Информаци стенчӗ ҫинче программӑсем пирки пӗлтермен, тӗп положенисем тата реквизитсем ҫук. Унпа пӗрлех программӑсемпе килӗшӳллӗн кӳрекен тӳлевсӗр медицина пулӑшӑвӗн калӑпӑшне палӑртман, условийӗсене асӑнман», — тесе ӑнлантарать кун пикри асӑннӑ район прокурорӗ В. Николаев.
Кӗҫӗн Каҫалти тата Урмаелӗнчи пӗтӗмӗшле практика офисӗсенче, Ҫӗнӗ Шӑхранти фельдшерпа акушер пунктӗнче те ҫакӑн пек ҫитменлӗхсем тупӑннӑ.
Информаци стенчӗсем ҫинче кирлӗ информаци вырнаҫтарасси — район тӗп больницин тӗп врачӗн поликлиника енӗпе ӗҫлекен ҫумӗн тивӗҫӗ-мӗн. Тухтӑр ҫумне административлӑ йӗркене пӑснӑшӑн, Чӑваш Республикинчи сывлӑх надзорӗ 10 пин тенкӗ штрафлама йышӑннӑ.
ЧР ШӖМӗн пресс-службинчен пӗлтернӗ тӑрӑх, Йӗпреҫ районӗнче «Энӗш» ҫул ҫинче авари пулнӑ. Юпа уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пациента пульницӑна илсе каякан васкавлӑ медпулӑшу урапи ҫине Chevrolet Niva урапа кӗрсе кайнӑ.
Аварире васкавлӑ медпулӑшу урапин фельдшерӗ аманнӑ. Унӑн алли хуҫӑлнӑ, хырӑмӗ суранланнӑ. Ӑна Канаш районӗнчи тӗп пульницӑна илсе ҫитернӗ.
Куракансем каланӑ тӑрӑх, Chevrolet Niva урапа рулӗ умӗнче 52 ҫулти арҫын пулнӑ. Вӑл — Йӗпреҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн пуканне маларах йышӑннӑ Вячеслав Анисимов. Ӑна ку должноҫрен кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче хӑтарнӑ.
Экс-чиновник самай ӳсӗр пулнӑ-мӗн. Аса илтерер: ҫӗртме уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Комсомольски район администрацийӗн пуҫлӑхне руль умӗнче ӳсӗрле тытнӑ.
Чӗпсене кӗркунне шутлаҫҫӗ теҫҫӗ те, сасӑлав пӗтӗмлетӗвне вӑл иртнӗ хыҫҫӑн палӑртаҫҫӗ. Ӑна Атӑлҫи регионсенчи сасӑлав епле иртнине тишкерме пуҫтарӑннӑ ҫавра сӗтелте сӳтсе явнӑ.
Аса илтертепӗр, Чӑваш Енре Михаил Игнатьев суйланчӗ. Иртнӗ суйлава пӗтӗмлетнӗ май Элтепер суйлав пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх суйлав, пӗтӗмӗшле илсен, йӗркеллӗ, демократи мелӗпе, конкурентлӑ иртнине, унӑн сӑлтавӗ обьективлине тата тӗрӗссине пӗлтернӗ.
Суйлав пирки калаҫнӑ май сӑнавҫӑсем Шупашкарти Депутатсен пухӑвне суйланасшӑн кӗрешӗве тухнӑ «Раҫҫей патриочӗсем» партин списокне шута илменнипе ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑха аса илеҫҫӗ. Кайран ҫав партие Раҫҫейӗн Тӗп суйлав комиссийӗ хистенипе шута илтерттернӗччӗ.
Элтепершӗн сасӑланине илсен, пилӗк районта Михаил Игнатьевшӑн суйлава пынисенчен 80 процент ытларахӑшӗ Михаил Васильевича шаннине пӗлтернӗ. Улатӑр районӗнчи суйлавҫӑсенчен 87,34 проценчӗ, сӑмахран, Михаил Игнатьевшӑн сасӑланӑ, Шӑмӑршӑ районӗнче — 85,21 проценчӗ, Елчӗк районӗнче — 83,62 проценчӗ: Патӑрьел районӗнче — 82,51 проценчӗ, Комсомольски районӗнче — 80,19 проценчӗ.
+29.3 °C